اصلی‌ترین ترفندهای به کار رفته در فیلم توسط کارگردان که باعث حفظ مدام تماشاگرانش می‌شوند، بهره‌برداری از پیوستگی زیبای عناصر با یکدیگر و ایجاد انتظاری در وجود مخاطب و سپس ظاهر شدن در جایگاهی فراتر از آن انتظار بوده‌اند. مواردی که باعث می‌شوند فیلم تا ثانیه‌ی آخر، چیزی برای ارائه داشته باشد و هرگز به بن‌بست بی‌محتوایی نرسد. نکته‌ی اول از این نظر مهم است که در «آخرین جدای»، مثل همه‌ی Star Warsهای دیگر، ما با جهان بزرگی سر و کار داریم؛ با اتمسفر فوق‌العاده‌ای که در نقاط گوناگونی از کهکشان جریان پیدا می‌کند و همان‌قدر که به سبب تنوع بسیار بالای لوکیشن‌ها و زیبایی خیره‌کننده‌ی جلوه‌های ویژه‌ی استفاده‌شده برای آفرینش آن‌ها، بیننده از رویارویی با آن هیجان‌زده می‌شود، این خطر هم وجود دارد که وسط این داستان بزرگ، مکان‌ها و کاراکترهایمان را گم کنیم و دیگر قصه‌ای برای دنبال کردن باقی نماند. اما جانسون، با خلق پیوندهایی متفاوت در بین شخصیت‌ها، همچون ردیاب دوتایی خاصی که رِی را به «مقاومت»، جلوه‌ای از «نیرو» که کایلو رن را به او، احساسات جریان‌یافته و هدفمندی که لوک اسکای واکر را به پرنسس لِیا و لِیا را به پو دِمِرون (با بازی اسکار آیزاک) متصل می‌کنند، کاری کرده که فضای داستانش در عین گستردگی و شخصیت‌های آن در عین فاصله داشتن از یکدیگر، همیشه آن جلوه‌ی لازم برای تصویرسازی از روایتی یگانه و تماما پیوسته را یدک بکشند. نتیجه هم آن است که در غالب مواقع، شیوه‌های مختلف این ارتباطات باعث می‌شوند ما میان کیلومترها فاصله و حتی جنس متفاوت داستان‌هایی که هر کدام از شخصیت‌ها داخل‌شان حضور پیدا می‌کنند، فیلم را گم نکنیم و همه‌چیزِ اثر، به عنوان یک قصه‌گویی سینمایی پیوسته برای‌مان معنی داشته باشد.

مورد دوم اما که چیزی جز خلق انتظارات نادرست در مخاطب و گذر کردن از آن‌ها در زمان‌هایی به خصوص نیست، دقیقا همان چیزی است که به جانسون اجازه‌ی استفاده‌ی همگام از خلاقیت و کلیشه‌ها را می‌بخشد. به عبارت بهتر، در نقاط گوناگونی از فیلم، «جنگ ستارگان: آخرین جدای»، با روایتش سعی می‌کند تصاویر حاضر در ذهن بینندگان را نشان‌شان دهد و با اجرای صحیح کهن‌الگوهایِ خالق این مجموعه، به مجذوب کردن‌شان بپردازد. در ادامه اما این سبک قصه‌گویی، باعث می‌شود مخاطب حس کند که دست فیلم را خوانده و ساخته‌ی سینمایی روبه‌رویش را می‌تواند تا آخرین ثانیه پیش‌بینی کند و چند دقیقه‌ی بعد، رایان جانسون با استفاده از عنصر خلاقیت تصور او را هم بر هم می‌زند و حالا به شکلی دیگر، اقدام به جذب وی می‌کند. این وسط، نمی‌توان گفت که فیلم مطلقا غیر قابل پیش‌بینی است و همیشه به طرز معرکه‌ای از پس این کار برآمده ولی این حقیقت که در دنیای The Last Jedi غالبا کنش و واکنش جذابی مابین روایت سینمایی اثر و تفکرات مخاطب شکل می‌گیرد، به معنای واقعی کلمه انکارناپذیر است. پرده‌ی آخر ماجرا هم جایی نیست مگر در سکانس‌های پایانی، که می‌شود به کمک‌شان دنیایی لذت را در آغوش گرفت و تلف نشدن زمان گذاشته‌شده برای تماشای این فیلم را احساس کرد.

یکی از برترین نکات مثبت فیلم آن است که ابعادِ مختلفِ Star Wars: The Last Jedi، به خوبی در یکدیگر ذوب شده‌اند

با همه‌ی این‌ها شاید شخصیت‌پردازی، گل سرسبد مجموعه‌ی بزرگ و محترمِ داشته‌های «آخرین جدای» باشد. چون فیلم‌ساز برای این بخش از فیلمش، آن‌چنان عملکرد عالی و لایق ستایشی را ارائه کرده که به راستی نمی‌توانستم انتظار مواجهه با آن در یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های سال را داشته باشم. این موضوع، از جلوه‌های گوناگونی قابل بررسی است که نخستین و ساده‌ترینِ آن جلوه‌ها، پردازش صحیح کاراکترهای مثبت و منفی قصه، به عنوان «انسان»‌هایی است که ویژگی‌های خوب و بد دارند. فیلم، به طرز هوشمندانه‌ای نه اسطوره‌اش، نه شخصیت اصلی مثبت قصه‌اش، نه یکی از مهم‌ترین شخصیت‌های منفی داستان خود و نه تقریبا هیچ کاراکتر دیگری را به عنوان تابلوی تمام‌نمای خیر یا شر معرفی نمی‌کند و از آن‌ها آدم می‌سازد. به همین سبب، کایلو رن و رِی، هر دو به عنوان بخشی از یک جهان بزرگ‌تر و موجوداتی که هنگام پیش‌روی برخی ثانیه‌ها نمی‌شود به سادگی قضاوت‌شان کرد تصویر می‌شوند و جالب‌تر آن که برخلاف انتظارتان، نه قهرمان بودن رِی و نه آنتاگونیست بودن بِن سولو (همان کایلو رن) در شکل و قامتی که پیش‌تر در این مجموعه دیده باشیم به نظر نمی‌رسد.

چون ما قبل‌تر نیز در جهان غنی ‌Star Wars با دارث ویدر، لوک اسکای واکر، پرنسس لِیا، اوبی وان کنوبی و خیلی‌های دیگر، پروتاگونیست‌ها و ضدقهرمان‌های ناآشنایی که هر کدام‌شان هویت داشتند و از کانسپت‌های تک‌خطی فراتر می‌رفتند را دیده بودیم، ولی رایان جانسون کاراکترسازی‌هایش را به شکلی انجام می‌دهد که حالا همان احساسات را به شکلی جدید و به سبب مواجهه با شرایطی متفاوت تجربه می‌کنیم. تازه حرف‌ها و تعاریفم تنها محدود به چند کاراکتر خاص نیست و حتی میان شخصیت‌های فرعی داستان‌گویی زیبای فیلم‌ساز، چیزهایی برای دیدن و ستایش کردن وجود دارند که به خاطرشان، واقعا ذوق‌زده و خوشحال می‌شویم. مواردی که برای دوری از اسپویلِ داستان، کوچک‌ترین اشاره‌ای به آن‌ها نمی‌کنم اما قطعا، خودتان در طول فیلم شناسایی‌شان می‌کنید.

افزون بر تک به تک موارد گفته‌شده، باید به یکی از نکات اثر که نه مطلقا جزوی از ضعف‌های ساخته‌ی جانسون است و نه کاملا قسمتی از نقاط قوت آن، اشاره کرد؛ بازیگری‌ها و اجراهایی که غالب‌شان مثل درخشش کم‌نقص مارک همیل در قالب لوک اسکای واکر که پختگی مطلق شخصیت مورد بحث را به بهترین شکل ممکن نشان‌مان می‌دهد، بازی جسورانه و شیطنت‌آمیز دیزی ریدلی به عنوان رِی که شاید در برخی ثانیه‌ها جواب ندهد اما در اکثر اوقات شیرین و دوست‌داشتنی است، اجرای عمیق آدام درایور در نقش کایلو رن که تمام درگیری‌های درونی این شخصیت را روی چهره‌اش می‌آورد و حضورهای گاه و بی‌گاه اما به یاد ماندنی کری فیشر، همه و همه بخش‌هایی از اجراهای فیلم هستند که می‌توانیم «عالی» صدای‌شان کنیم. با این حال، در آن طرف ماجرا هم جان بویگا، اسکار آیزاک و چندین و چندتا از بازیگران نقش‌های فرعی را داریم که عملکردشان در نقاشی کردن کاراکتری که دارند ابدا عالی نیست و در ثانیه‌هایی گوناگون نیز زورکی و بی‌احساس، تحمل‌شان می‌کنیم.

این وسط، نکته‌ای که در بعضی دقایق تبدیل به اصلی‌ترین مومی می‌شود که تکه‌های فیلم و تماشاگران را کنار هم نگه داشته، آن است که ابعادِ مختلفِ Star Wars: The Last Jedi، به خوبی در یکدیگر ذوب شده‌اند. فیلم، آن‌قدر کمدی‌های به‌جا و کوتاهش را جذاب وسط درام‌های اصلی‌اش جای داده که انرژی تماشاگر تحلیل نرود و قصه هرگز آرام و بدون هیجان به نظر نرسد. تمامی شخصیت‌ها، موجودات و حتی مکان‌های حاضر در جدیدترین قسمت «جنگ ستارگان»، از ربات‌های شخصیت‌دار و بامزه‌ای چون BB-9 ،R2-D2 و از همه مهم‌تر BB-8 گرفته تا پرندگان پنگوئن‌مانند و کوچکی که از خراب کردن لوازم فضاپیمای چوباکا لذت می‌برند، همه و همه وقتی در این فضاسازی زیبا و تعریف‌شده قرار می‌گیرند، به دنبالش معنی‌دار، لایق باور و پذیرفتنی جلوه می‌کنند. این‌ها را بگذارید کنار نکات مثبت قدرتمندانه‌ی فیلم که اغلب مواقع بر ضعف‌های فیلم و برخی کوتاهی‌های سازندگان می‌چربند، تا بفهمید چرا انقدر The Last Jedi را دوست دارم.