خود ارضایی یا استمنا از نظر اسلام حرام و گناه است و در این جهت فرقی بین دختر و پسر نیست. قرآن کریم می‌فرماید: “هر کس از راهی، غیر از همسرش، شهوتش را دفع کند، از تجاوز کاران است”.[۱] یعنی از حکم الهی و انسانی تجاوز کرده است. پیامبر اکرم(ص) فرمود: “هر کس شهوتش را با دست ( و هر طریق دیگری غیر از مسیر طبیعی و ازدواج) دفع کند، مورد لعنت و نفرت خداوند است”.[۲] امام صادق(ع) فرمود: “خود ارضایی (یا دفع شهوت از غیر مسیر طبیعی) از گناهان بزرگ است”.[۳] نیز فرمود: “خداوند با نظر رحمت به استمنا کننده نمی نگرد”.[۴] فعل حرام، عصیان و مخالفت با فرمان حق تعالی است. کم و زیادش در حکم اصلی تفاوت ایجاد نمی کند. هر مقدار به اندازه خود گناه است. اگر کم صورت گیرد، به اندازه خود و اگر زیاد باشد، به همان اندازه، اما در مورد تعداد دفعات زیاد، گناه دیگری هم هست و آن تکرار گناه است که تکرار و اصرار بر گناه، گناه دیگری محسوب می‌شود.

پیامبر اکرم(ص) فرمود: “لا تنظروا الی صِغِرَ الذنب و لکن انظروا اِلی مَنِ اجتَر أتم؛[۵] به کوچکی گناه منگرید، بلکه بر عظمت و بزرگی کسی بنگرید که نسبت به او گستاخی و نافرمانی کرده‌اید”. از دیدگاه پزشکان استمنا آثار زیانباری بر جسم و روح و روان وارد می سازد که ذیلا مطالبی به استحضار می رسد.

الف. آسیب‏هاى جسمانى‏

1- ضعف و تحلیلِ قواىِ جسمانى‏: کاهش انرژى جسمانى بدن از مضرات مهم و جبران ‏ناپذیر خودارضایى است. احساس خستگى عارضه طبیعى انزال است، اگر خودارضایى در شبانه روز به دفعات تکرار شود.این احساس خستگى در ساعات مختلف همراه انسان است. در نتیجه به مرور زمان ضعف و بى حالى در فرد تثبیت شده و یک طبیعت ثانوى براى او ایجاد مى‏کند. کاهش و تخلیه مکرر قواى جسمانى به ضعف عمومى و دائمى بدن و بالاخره به پیرى زودرس مى‏انجامد.

لاغرى، لرزش بدن، پژمردگى،ضعف مفاصل، تشنج، زردى و تیرگى چهره، از نشانه‏ها و عوارض ضعف جسمانى است. متأسفانه ضعف جسمانى به همین جا ختم نمى‏شود ، بلکه کل بدن را ساقط مى‏کد. شخصى که مبتلا به این عمل شوم شود، رفته رفته ضعف شدید در خود احساس کرده، کمر درد او را آزار می دهد تا این که به فلج عمومى بدن مبتلا می شود.

3- آسیب ‏پذیرى در برابر بیمارى ها :تحلیل رفتن قدرت بدن و قواى جسمانى، بستر پذیرش سایر بیمارى ‏ها را فراهم مى‏آورد. جسمى که با خود ارضایى ضعیف شده است نمى‏تواند در مقابل میکروب ها و ویروس ها از خود دفاع کند.

4- آسیب دستگاه تناسلى و ناتوانى ‏هاى جنسى و تولید مثل:‏ خودارضایى اثرات مهمى در دستگاه تناسلى از خود برجاى مى‏گذارد. دکتر «هوچنین سون» معتقد است که عموم ناراحتى ‏هاى مربوط به دستگاه تناسلى از آثار خودارضایى است. بعضى ازاین اثرات عبارت اند از: تورم غدد وذى.‏ تورم کانال نطفه.‏ تورم قسمت پایینى و عقب کانال ادرار. شل شدن عضلات تناسلى.‏ خروج بى اختیار منى با کوچکترین حادثه.‏ ایجاد قاعدگى نامنظم و خروج ترشحات چرکى و احساس درد هنگام قاعدگى در دختران‏. از بین رفتن پرده بکارت‏. ارضاى ناکامل جنسى و از دست دادن لذت مقاربت بعد از ازدواج‏. ناتوانى و تأخیر تولید مثل به خاطر ضعف مکرر دستگاه تناسلى و انزال زودهنگام‏ بیماریهاى مقاربتى‏ .عقیم شدن‏

5- آسیب مراکز عصبى و غدد در مغز: در اثر خودارضایى و تحریک زیاد، هیپوتالاموس آسیب مى ‏بیند. مغز و مراکز حساس دیگر مکرراً دچار کاهش نسبى جریان خود مى ‏شوند و از این طریق آسیب‏ هاى جبران ‏ناپذیر و بر آنها وارد مى ‏شود. تخلیه‏ هاى مکرر عصبى، موجب ضعف اعصاب مى ‏شود. خودارضایى ‏هاى مکرر، مرکز عصبى را دچار حساسیت و ضعف و خستگى و اختلال مى ‏سازد. به گفته یکى از دانشمندان، خود ارضایى موجب ضعف قواى شهوانى و بى رمق و بى جان شدن آنها مى ‏شود. به طور کلى اختلال قواى بینایى، شنوایى (مثل صداى زنگ در گوش و وز وز کردن) و… از ضعف و اختلال اعصاب است. … کم خونى؛ کم اشتهایى و مشکلات گوارشى؛ کم خوابى و اختلال در خواب؛ تنگى نفس؛ سر درد و سرگیجه؛ پیدایش تغییرات در نخاع و ستون فقرات. همگى از آسیب‏هاى جسمى خودارضایى هستند.

ب. آسیب‏هاى روحى – روانى‏

1-ضعف حافظه، حواس پرتى و ناتوانى در تمرکز فکرى‏: همان گونه که گذشت، یکى از پى آمدهاى خودارضایى، ضعف و تحلیل قواى جسمانى است و این به نوبه خود ناشى از اختلال در عملکرد سیستم مغز و اعصاب است. اختلال در این سیستم موجب مى ‏شود که بخش حافظه کارایى لازم را نداشته باشد. علاوه بر این، شخصِ مبتلا به خودارضایى به خاطر تمرکز در این عمل و توجه نسبتاً مداوم به موضوعات جنسى، حواس پرت و ناتوان در تمرکز فکرى است که این خود عامل دیگرى براى کاهش مستمر حافظه است. از عوامل حفظ و تقویت حافظه آن است که فرد به کارهاى علمى و فکرى مشغول باشد در حالى که شخص خودارضا از کارهاى علمى و فکرى باز مى ‏ماند و این خود عامل دیگرى براى ضعف حافظه چنین اشخاصى است.

2- اضطراب دلهره و دلواپسى از ویژگى ‏هایى است که دائماً فرد خودارضا را رها نمى ‏کند، او مرتب با خود درگیر است و نمى ‏تواند با خود کنار آید. افکار آشفته، وسواس فکرى، بى ثباتى، درهم ریختگى فکرى دامن گیر اوست: «نکند کسى بفهمد»، «کى و چگونه این کار را تکرار کنم»، «کى مى ‏شود نجات پیدا کنم» و.. لحظه ‏اى آرام و قرار ندارد، سرزنش و تحقیر خود به علت ارتکاب گناه، شخصیت او را در هم مى‏ کوبد. گاهى تأخیر در ترک و این که بعد از ترک چه مى‏ شود، امان او را مى ‏گیرد. … آیا با ترکِ خودارضایى باز هم علائم آن باقى مى ‏ماند.

3- افسردگى,‏ بى احساسى و بى تفاوتى، بى نشاطى و بى ذوقى، سستى و گوشه ‏گیرى، غم و اندوه، عدم علاقه به امور هنرى، ورزشى، مسائل معنوى و… همگى از نشانه ‏هاى بارز و حتمى افسردگى است.
4- پرخاش‏گرى و بداخلاقى‏: شخصِ خودارضا نسبت به کوچک‏ترین محرک محیطى حساس است، حوصله گفت و گو با دیگران را ندارد، زود رنج است و سریعاً از کوره در مى ‏رود، به نور زیاد، صدا، رفت و آمد و… حساسیت فوق‏العاده دارد.

ج) آسیب‏هاى اجتماعى
هوس باز و بى ‏بند و بار شدن و اعتیاد به ارضاى جنسى نامشروع. بى عاطفه، کم رو و خجل٫ از بین رفتن صفاى دل و بى علاقه ‏گى نسبت به امور معنوى، مجالس دعا، جماعات و… ٫ احساس گناه، عذاب وجدان. عدم میل به تحصیل، مطالعه، تحقیقات علمى و فعالیت‏هاى فکرى. ‏ خودارضایى یک حس گریز از اجتماع پدید مى ‏آورد که در اثر افراط و تکرار در او ریشه ‏دارتر خواهد شد. فرد در گوشه ‏اى خود را منزوى و به افکار دور و دراز مى ‏پردازد. توجه به لذات شخصى، سبب سستى روابط اجتماعى مى ‏گردد و حیات جمعى را دچار مخاطره مى ‏سازد. فردِ خودارضا به غیر از میل به انزواجویى در عرصه اجتماعى نیز با مردم جوششى ندارد و از زندگى جمع احساس لذت نمى‏ کند. اینجاست که نه تنها شخصیت اجتماعى و انسانى چنین افرادى تدریجاً متزلزل شده بلکه جامعه نیز از وجود نیرو جوان و پرانرژى محروم گردیده است و در دراز مدت موجب اختلال در نظام اجتماعى مى ‏شود. این دسته از آسیب‏ها عبارت اند از:

1- بى آبرویى؛

2-انزواى اجتماعى، طرد شدن از جامعه و مشکل دوست یابى

3-مشکلاتى در ازدواج از قبیل: عدم پذیرش در خواستگارى‏ اکنون خواستگاران فراوانى دارم که هر یک از دیگرى بهتر هستند. به دلیل همین مسأله (خودارضایى و از دست دادن بکارت) است که مجبورم به خواستگارانم جواب رد بدهم بدون اینکه پدر و مادرم علت نپذیرفتن من را بدانند.

بى میلى به ازدواج و تأخیر در آن‏. بى میلى به همسر ناتوانى در مقاربت صحیح و ارضاى جنسى خود و همسر. ناسازگارى خانوادگى‏. سرد بودن کانون خانواده‏. ناتوانى در برابر مشکلات و سختى ‏ها پس از ازدواج‏. طلاق و متزلزل شدن کانون خانواده‏

از بین رفتن عزت، پاکدامنى، شرف و حیا. انحطاط و انحراف فکرى و عملى خود و به انحراف کشیدن دیگران.

ایجاد خطرات اجتماعى براى خانواده خود و نوامیس دیگران. سوء استفاده جنسى و تجاوز به کودکان٫ ترویج و اشاعه فحشا و منکرات. شیوع بیمارى ‏هاى مقاربتى در جامعه. حسادت و بدبینى. عدم علاقه نسبت به فداکارى، خدمتگزارى به همنوعان و…

د) آسیب‏هاى معنوى و اخروى
‏ همه آسیب‏ هاى سه گانه که سخن از آنها به میان رفت قابل اصلاح و جبران است اما آسیب معنوى به این راحتى قابل جبران نیست چون اولاً: آسیب به قلب و دل است که هیچ بعد از وجود آدمى به ارزش، کارایى، حساسیت و لطافت قلب و دل او نیست. به تعبیر قرآن و روایات اسلامى، گناه به انسان سرازیر مى ‏شود و آن را فاسد و از کار مى‏ اندازد. ثانیاً: این آسیب فقط دنیوى نیست. قرآن کریم مى ‏فرماید: چنین نیست که بعضى خیال مى ‏کنند، بلکه اعمال خلافشان چون زنگارى بر دل‏هایشان نشسته، لذا از درک حقیقت وامانده‏ اند: «کلا بل ران على قلوبهم ما کانوا یکسبون»؛ (مطففین، آیه ۱۴) کلمه «ران» در آیه مذکور به معناى زنگار است.

زنگ یا زنگار در امور مادى همان چیزى است که روى فلزات و اشیاى قیمتى مى ‏نشیند، همان لایه قرمز رنگى که بر اثر رطوبت هوا روى آهم و مانند آن ظاهر مى ‏شود و معمولاً نشانه پوسیدن و از بین رفتن شفافیت و درخشندگى آن و در نهایت ضایع شدن و از بین رفتن آن است. (تفسیر نمونه، ذیل آیه ۱۴ مطففین.) «گناهان از اعضا و جوارح سرازیر قلب مى ‏شوند» (همان) مرحوم علامه طباطبایى رحمه الله در تفسیر المیزان (ذیل آین مطففین: ۱۴)مى‏ فرماید: از آیه شریفه سه نکته استفاده مى ‏شود: 1- اعمال زشت، نقش و صورتى به نفس و روح انسان مى ‏دهند؛ 2- این نقش و صورت خاص، مانع آن است که نفس آدمى حق و حقیقت را درک کند؛ 3-٫نفس آدمى به حسب طبع اولیه ‏اش صفا و جلایى دارد که با داشتن آن، حق را آن طور که هست درک میکند.

در اهمیت گناه از دیدگاه اسلام همین بس که اسلام اولاً: کیفر و اثر آن را منحصر به دنیا نکرده است.(مائده، آیه ۳۳)ثانیاً: از اندیشه و فکر گناه هم منع کرده است تا گناه را از سرچشمه خشک کند. على (ع) مى ‏فرماید: کسى که در انجام گناه زیاد فکر کند، بالاخره به گناه کشیده مى ‏شود (غررالحکم). ثالثاً: از گناه به عنوان درد و بیمارى یاد کرده است.

این‏ها بخش بسیار اندک از هشدارهایى است که اسلام براى دفع اثر زیانبار گناه به انسان‏ها داده است.

۱-بر اساس تحقیقات به عمل آمده، بیشتر افراد مبتلا به استمنا اظهار کرده اند ، آن قدر اراده ندارند تا بتوانند دست از این کار بردارند. اینان خود را غریقی می بینند که میان امواج خروشان دریا گرفتار شده اند، در حالی که حقیقیت این نیست. در طول زندگی به موازات رشد بدنی، اراده نیز تعمیق می یابد و انسان در هر شرایطی قادر به تسلط بیشتر بر خواسته های خود می باشد.

بنابراین اولین راهکار تقویت اراده است. عواملی در تقویت اراده مؤثر است مانند: ۱ـ تمرکز بخشیدن به فعالیت های گوناگون. ۲ـ توجه به عبادات به ویژه نماز که تمرین تمرکز فکر است. ۳ـ پایان رسانیدن کارهای نیمه تمام. ۴ـ تلقین مثبت. همواره به خود این گونه تلقین کنید که ارادة انجام این کار را دارید و شکست مفهومی ندارد. تلقین در ترک عادات نامطلوب و غلبه بر خودارضایی مؤثر است. پل ژاگو می گوید: «وقتی بخواهیم با عادت زشتی ستیزه کنیم، ابتدا باید نتایج نامطلوب آن را در نظر مجسّم سازیم، بعد منافعی را که در نتیجة ترک آن عاید می شود، در روح خود تصور کنیم، در نتیجة این عمل، هر بار که چنین نمایشی در روح خود می دهیم، بر آن تحریک یا وسوسه چیرگی یافته و لذت ترک آن را در خود احساس می کنیم. اگر تلقین به نفس را بلافاصه پیش از خواب اجرا کنیم، مؤثر تر از مواقع دیگر خواهد بود. به طور کلی، متمرکز ساختن فکر در کاری که می خواهیم برای اجرای آن فردا صبح در فلان ساعت بیدار شویم کافی است».

۲ـ گسترش دایره ارتباطات: افراد مبتلا به انحرافات اخلاقی و جنسی معمولاً از بُعد ارتباطی، آسیب دیده و تنهایی را برگزیده اند. درمان خودارضایی وقتی میسر است که از انزوا خارج شوید و به جمع بپیوندید. در محیط دانشگاه در فعالیت های فوق برنامه مانند اردوهای دانشجویی یا فعالیت های هنری مانند شعر، سرود، بازی در نمایش، تئاتر و غیره حضور فعال داشته باشید. ۳ـ تغییر زاویه نگرش و عمل: یکی از شیوه های درمان خودارضایی، تغییر جهت دادن انرژی روانی جوان از هدف های جنسی به هدف های فرهنگی و هنری است. البته انتخاب اهداف مذکور بستگی به استعدادها و توان های جوان دارد. به طور کلی منظور آن است که هر وقت خواستید به عادت ناپسند روی آورید، فوراً خود را مشغول کار دیگری کنید که به آن علاقه دارید. ۴ـ مثبت گرایی: هرگونه منفی گرایی و احساس پوچی، درمان خودارضایی را به تأخیر می اندازند، در عوض اصلاح فکر و مثبت گرایی، گام مؤثری در ترک خودارضایی محسوب می شود. قطعاً درگذشته موفقیت هایی داشته اید، مانند موفقیت در درس ها یا حرفه و شغل که بسیاری از جوانان آرزوی آن را دارند. این پیروزی را مورد توجه قرار دهید و بر نقاط مثبت خویش و خود باوری و ایمان به خود پافشاری کنید. در این صورت احساس می نمایید هنوز قادرید زندگی نوینی را بیافرینید. ۵ـ امید آفرینی: بیش تر افرادی که دچار خودارضایی شده اند، از دو جهت نگرانی دارند: از گذشته و از عوارض جسمی و روانی.از این رو احساس نا امیدی می کنند ؛ در حالی که آنان نباید تصوّر کنند بعد از چند بار توبه و شکستن آن، دیگر امیدی وجود ندارد. در توبه همیشه به روی بندگان گناهکار باز است و امکان بازگشت فراهم می باشد

. ۶ـ درمان تدریجی: ترک عادت نامطلوب به طور ناگهانی و دفعی امکان پذیر نیست، بلکه هرگونه تغییر نیازمند فرصت بخشیدن وگذشت زمان خواهد بود، پس مرحله به مرحله پیش بروید و از ادامة کار خسته نشوید. ۷ـ پرورش معنویت: نماز بهترین راه ارتباطی با خدا است و سد پولادینی در برابر امواج گناه به حساب می آید، پس نماز عاملی تهاجمی علیه انحرافات است. هر چه می توانید رابطة خود را با خدا تقویت کنید و نماز را با توجه کامل بخوانید. خود را در برابر وسوسه های شیطانی مسلّح سازید.

۸ـ ورزش: یکی از عواملی که هم در پیشگیری نقش دارد و هم در درمان، ورزش است، از جمله کوهنوردی که انرژی های متراکم را در مسیر سالم به جریان می اندازد. ۹ـ ازدواج: در اولین فرصت ازدواج کنید، حتی اگر به صورت نامزدی و عقد کردن انجام گیرد. ۱۰ـ رژیم غذایی: از خوردن غذاهایی که مقدار زیادی کالری دارد، اجتناب کنید. ۱۱ـ درمان طبی: در مواردی لازم است به متخصص مراجعه کنید.

۱۲ – به صورت طاق باز نخوابید و از دمر خوابیدن به گونه اى که شکم و سینه ها روى زمین قرار گیرد, اجتناب کنید و از قرار دادن پا روى پاى دیگر هنگام خواب خوددارى شود. ۱۳ – پیوسته با لباس گشاد و آزاد بخوابید و از خوایدن با شورت پرهیز کنید. هرگز در یک اتاق دربسته وخلوت نخوابید و عادت کنید اتاق خوابتان مقدارى روشنایى داشته باشید. ۱۴ – نگه داشتن ادرار و مدفوع , علاوه بر ایجاد سنگ کلیه و مثانه و بیمارى هاى انگلى و قارچى و بالارفتن میزان اورهء خون , باعث فراهم شدن زمینه اى مساعد براى بیمارى هاى جنسى واستمنا است . ۱۵ – از توقف زیاد در توالت جدّاً بپرهیزید. مخرج بول و غایط همیشه با آب سرد شست و شو داده شود و از شستن با آب گرم خود داری نمایید . در حمام کردن نیز به این مسئله توجه داشته باشید که آب چندان گرم نباشد. ۱۶ – از پوشیدن لباس زبر یا بسیار نرم اجتناب شود. هم چنین از پوشیدن لباس هاى کیپ وچسبان مانند شلوار جین خوددارى گردد. ۱۷ – سعى کنید هفته اى دو روز و یا اقلاً یک روز, روزه بگیرید و شب ها, غذاى سبک بخورید; زیرا در کاهش و تعدیل غریزهء جنسى مؤثر است . از مصرف غذاهاى داراى مواد پروتیینى زیاد و ادویه و غذاهایى که طبیعت گرم دارند, مانند عسل و خرما و موز و یا پیاز و سیر خوددارى کنید. بیش تر از لبنیات مخصوصاً ماست و هم چنین سبزى ها به خصوص کاهو و کلم استفاده کنید.