دایناسورها جدود 14 میلیون سال بر عرصه زمین جولان می دادند و دشتها و رودخانه ها و جنگلهای زمین قلمرو آنها بود
بر طبق محاسبات حدود 65 میلیون سال قبل این خزندگان بناگاه از عرصه زمین محو شدند هنوز علت واقعی این امر روشن نیست
این مسئله یکی از بزرگترین معماهای بشری است آنچه موضوع را پیچیده می کند انست که تنها یکنوع دایناسور وجود نداشته بلکه صدها نوع از این جانور بر زمین می زیسته اند
بعضی از این هیولاهایی بودند با حرکات سنگین و برخی دیگر شکارچیانی با سرعت زیاد. دیرینه شناسان تیره دانشمندانی که نمونه های مشخص از جانوران را مطالعه می کنند عقیده دارند که آنها جانورانی کم هوش بوده اند.
اما مطالعات جدید نشان می دهد که آنها از خزندگان امروزی کم هوش تر نبوده اند.
باقیمانده دایناسورها در نقاط مختلف جهان یافت شده اند معهذا تا بحال دانشمندان نفهمیده اند که چرا این حیوانات بنا گاه به کل از عرصه زمین محو شده اند. انچه بجا مانده توده ای از فرضیه های مختلف است که بعضی از آنها احمقانه بنظر می رسد از جلمه آنها اینست:
الف: شکار آنها توسط سرنشینان بشقاب پرنده.
ب: نابودی آنها توسط انسانهای غارنشین( البته می دانیم دایناسورها میلیونها سال قبل از آنکه بشر پا بر روی زمین بگذارد نابود شده بودند.
ج: نبودن جا بر روی کشتی نوح
د: جدا شدن کره ماه از زمین در منطقه اقیانوس اطلس و نتایج فاجعه امیز آن( اگر این واقعه بر استی اتقاق افتاده باشد که ستاره شناسان درباره آن تردید دارند میلیونها سال قبل از ظهور هر گونه موجود زنده بر زمین واقع شده است)
ه: خودکشی دسته جمعی این حیوانات در یک زمان بنا به فر ضیه یکی از دانشمندان دایناسورها دچار افسردگی روحی شدند و از سر یکنواختی به هلاکت خود مبادرت کردند.
سایر فرضیه ها اندکی قابل تامل است البته در نظر اول:
1- بیماری و وجود انگلها: البته نامحتمل است که همه انواع در نقاط مختلف بیکباره دچار اپیدمی شده باشند.
2- پرتوهای کیهانی: انفجار یکنواختر کیهانی پرتوهایی به زمین ساطع کرد که باعث تغییراتی مرگبار شد اما اگر چنین باشد پستانداران اولیه و سایر موجودات زنده نیز می بایست از میان می رفتند.
3- قحطی : دایناسورهای گوشت خوار دایناسورهای علفخوار را از میان بردند و بعد خود نیز از گرسنگی هلاکت رسیدند.
4- فیزیولوژی نامساعد: دایناسورها از چنان جثه عظیم و نامناسبی برخوردار بودند که نمی توانستند غذای مورد نیاز خود را پیدا کنند در بعضی از سنگواره های پیدا شده این حیوان محل غده هیپوفیز که رشد حیوان را مهار می کند بسیار بزرگ است به دلیل جهشهای کروموزمی بزرگ شدن ناگهانی هیپوفیز متابولیزم بدن حیوان را مختل کرده و باعث نابودیشان شده است.
5- مغز کوچک: بعضی از دایناسورها نسبت به جثه شان مغزی کوچک داشتند برای مثال یکی از اولین نمونه هایی که از بین رفت یعنی استگاسروس 3- پا طول و 1 4/3 تن وزن داشت اما مغزش کمی بزرگتر از یک فندق بود
6- پستانداران تخم خوار: بسیار احتمال دارد که جانوران دیگر تخم دایناسور ها را خورده باشند اما نه تا به این حد که باعث نابودی آنها شود بسیاری از جانوران تخم کروکودیل را می خورند اما کروکودیلها هنوز وجود دارند.
7- کبرسن : این عقیده که کهولت نژادی باعث نابودی دایناسورها شده زمانی نادرستی خود را نشان می دهد که بخاطر بیاوریم که این جانوران بسیار فعال و تعداد آنها زیاد بوده است.
در دهه گذشته توضیحی در میان دانشمندان رایج شد که بعضی آن را پذیرفتند بر طبق این نظریه شهاب سنگ عظیمی با زمین برخورد کرد و جفره ای به قطر 60 تا 120 مایل ایجاد کرد. گرد و غبار حاصله از این سقوط به طبقات بالای اتمسفر رسیده باعث کم شدن درجه حرارت و جلوگیری از رشد گیاهانی شد که غذای این جانوران بود توضیح ساده تر از همین فرضیه فعالیت آتشفشان است که منجر به غبار در اتمسفر شده است.
در تایید این نظریه چنین بیان می شود که قشر خاک مربوط به آن دوران سرشار از عنصر ایریدیم است که در شهابسنگها فراوان یافت می شد. حامیان این نظریه می گویند بالای این لایه باقیمانده ای از دایناسورها یافت نمی شود در لایه مربوط به دایناسورها بافیمانده های گذازه های آتشفشان نیز یافت می شود.
مشکل پذیرش فرضیه برخورد شهابسنگ در آنجاست که در زمین سوراخ بزرگی که نشانه این تصادم باشد یافت نشده است.
اما آیا اصولا احتیاج به چنین فرضیه های پیچیده هست؟
عده ای دیگر از دانشمندان اعتقاد دارند ککه در حقیقت کاهش تعداد دایناسورها روند کندی داشته که جدود 5 میلیون سال طول کشیده اما زمانی که برخورد فضایی صورت گرفت بیشتر نمونه های دایناسورها از میان رفته بودند حتی زیاد بودن میزان ایریدیم که مهمترین مدعای برخورد کیهانی است خود جای بحث فراوان دارد بعضی از دانشمندان می گویند که گسترش غبار نه در ظرف چند ماه که به صدها هزار سال به طول انجامیده است. علاوه بر آن طبق نظریه پرفسور رابرت جاستور از کالج دارتموت نیویورک نابودی دایناسورها قبل از برخورد شهابسنگ صورت گرفته است شواهد حاکی از آنست که نابودی دایناسورها به علت سر شدن تدریجی آب و هوای کره زمین صورت گرفته است.
نابودی آنها همزمان با پایان دوران گرم کرتاسئوس صورت گفت این پدیده اثری سرد کننده بر اوضاع اب و هوا داشت زمستانهای سرد از راه رسید و دایناسورها ججانورانی خونگرم بودند فقدان پوشش مو و پر که پستانداران و پرندگان را محافظت می کند باعث شد که آنها نتوانند درجه حرارت پایین را تحمل کنند.